Η Ήπειρος διαιρείται σε τρία διακεκριμένα τμήματα, ως εξής:
α) Στο τμήμα μεταξύ των ποταμών Αράχθου και Θυάμιδος (Καλαμά) με γενική πρωτεύσουσα τα Ιωαννινα και επαρχιακές πρωτεύουσες τη Φιλιππιάδα, τη Πρέβεζα , το Μαργαρίτη, την Παραμυθιά, την Κόνιτσα και το Μέτσοβο.
β) Στο τμήμα μεταξύ των ποταμών Θυάμιδος και Αωού με επαρχιακές πρωτεύουσες το Αργυρόκαστρο έδρα Μουτεσαριφλικίου, τους Φιλιάτες, το Δέλβινο, τη Χειμάρρα, την Πρεμετή, το Τεπελένι και τον Αυλώνα.
γ) Στο τμήμα μεταξύ Αωού και Άψου με πρωτεύουσα Νομού το Μπεράτι και επαρχιακές πρωτεύουσες την Αυλώνα, τη Γουσνίτσκαν και τη Λουσνίτσικαν και το Λιεσκοβίκι του Νομού Αργυροκάστρου.
Η 'Ηπειρος διαιρείται σε τέσσερεις Νομούς, υπό μία Γενική Διοίκηση, τα Ιωάννινα ως εξής:
Α'. Νομός Ιωαννίνων με έξι επαρχίες: 1) Ιωαννίνων, 2) Παραμυθιάς, 3) Φιλιάτων, 4) Κονίτσης, 5) Μετσόβου και 6) Λιεσκοβικίου
Β'. Νομός Πρεβέζης με τρεις επαρχίες: 1) Πρεβέζης, 2) Λούρου-Φιλιππιάδος και 3) Μαργαριτίου.
Γ'. Νομός Αργυροκάστρου με έξι επαρχίες: 1) Αργυροκάστρου, 2) Πωγωνίου, 3) Πρεμετής, 4) Δελβίνου, 5) Χειμάρρας-Λιαπουριάς και 6) Τεπελενίου.
Δ'. Νομός Μπερατίου με τέσσερεις επαρχίες: 1) Μπερατίου, 2) Αυλώνος, 3) Γουσνίτσκας και 4) Λουσνίτσκας.
Πρώτο τμήμα
Η Επαρχία Ιωαννίνων κατοικείται απο 90 χιλιάδες, διαιρούμενων κατά φύλα ως εξής:
80 χιλιάδες Ελλήνες, εκ των οποίων 76 χιλιάδες χριστιανοί και 4 χιλιάδες μωαμεθανοί.
5 χιλιάδες Βλάχοι, άπαντες χριστιανοί
2,5 χιλιάδες Αρβανιτόβλαχοι, άπαντες χριστιανοί
και 2,5 χιλιάδες Ισραελίτες εντός της πόλεως των Ιωαννίνων.
Η Επαρχία Λούρου-Φιλιππιάδας κατοικείται από 14 χιλιάδες ψυχές εξ ολοκλήρου Έλληνες.
13,5 χιλιάδες χριστιανόι και 500 μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Πρεβέζης κατοικείται από 10 χιλιάδες ψυχές εξ ολοκλήρου Έλληνες, εκ των οποίων οι 9 χιλιάδες χριστιανοί και χίλιοι μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Μαργαριτίου κατοικείται απο 24 χιλιάδες ψυχες, εκ των οποίων 19,5 χιλιάδες Αλβανοί και 4,5 χιλιάδες Έλληνες. Απ΄τις 19,5 χιλιάδες αλβανών οι 15 χιλιάδες μωαμεθανοί και οι υπόλοιποι χριστιανοί όπως και το σύνολο των Ελλήνων.
Η Επαρχία Παραμυθιάς κατοικείται από 15 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 7,5 χιλιάδες Ελλήνες και 7,5 χιλιάδες Αλβανοί. Συνολικά 9 χιλιάδες χριστιανοί και 6 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Μετσόβου κατοικείται από 5,5 χιλιάδες ψυχές στο σύνολο χρηστιανοί, εκ των οποίων 3 χιλιάδες Ελληνες και 2,5 Βλάχοι.
Η Επαρχία Κονίτσης κατοικείται από 17,5 χιλιάδες ψυχές εξ ολοκλήρου Έλληνες, εκ των οποίων 17400 χριστιανοί και 100 μωαμεθανοί.
Δεύτερο Τμήμα
Τμήμα της υποεπαρχίας Κουμέντων, εξαρτώμενης εκ της επαρχίας Ιωαννινων, κατοικείται από 5 χιλιάδες ψυχές, όλοι τους Έλληνες χριστιανοι.
Η Επαρχία Φιλιάτων κατοικείται απο 25 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 15 χιλιάδες Έλληνες χριστιανοί και 10 χιλιάδες Αλβανοί μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Αργυροκάστρου κατοικείται απο 31,5 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 18,5 χιλιάδες Έλληνες και 13 χιλιάδες Αλβανοί. Συνολικά 25 χιλιάδες χριστιανοί και 6,5 μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Πωγωνίου κατοικείται απο 2.5 χιλιάδες ψυχές, όλοι Έλληνες χριστιανοί.
Η Επαρχία Πρεμετής κατοικέιται από 8 χιλιάδες ψυχές, όλοι τους Αλβανοί. 3 χιλιάδες χριστιανοί και 5 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Δελβίνου κατοικείται από 20 χιλιάδες ψυχές , εκ των οποίων οι 18 χιλιάδες Έλληνες χριστιανοί και 2 χιλιάδες Αλβανοί μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Χειμάρρας-Λιαπουριάς κατοικείται απο 16 χιλιάδες ψυχές , εκ των οποίων 4 χιλιάδες Έλληνες και 12 χιλιάδες Αλβανοί. Συνολικά 8 χιλιάδες χριστιανοί και 8 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Τεπελενιού κατοικείται απο 8 χιλιάδες ψυχες εξ ολοκλήρου Αλβανοί. Εξ αυτών 3 χιλιάδες χριστιανοί και 5 χιλιάδες μουσουλμάνοι.
Η Επαρχία Αυλώνος του Νομου Βερατίου κατοικείται απο 27,5 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 25 χιλιάδες Αλβανοί και 2,5 Αρβανιτόβλαχοι σκηνίται. Εξ αυτών 20 χιλιάδες μωαμεθανοί και 7,5 χιλιάδες χριστιανοί.
Το τρίτο τμήμα κατοικείται εξ ολοκλήρου απο Αλβανούς.
Στο Νομό Μπερατίου εκ των 92,5 χιλιάδων κατοίκων οι 60 χιλιάδες ήταν χριστινοί και οι 32,5 μωαμεθανοί. Ο πληθυσμός των υπόλοιπων 3 επαρχιών ανέρχονταν σε 64,5 χιλιάδες εκ των οποίων χίλιοι ήταν Έλληνες και 63,5 χιλιάδες Αλβανοί. Απ αυτούς 31 χιλιάδες ήταν χριστιναοί και 33,5 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Πηγή: Βιβλίο " Η Ηπειρος" Χρήστος Χρηστοβασίλης. Εκδόσεις Πελεκάνος , Νεοελληνική Γραμματεία
Πιθανολογούμενη χρονολογία πρώτης έκδοσης 1902
α) Στο τμήμα μεταξύ των ποταμών Αράχθου και Θυάμιδος (Καλαμά) με γενική πρωτεύσουσα τα Ιωαννινα και επαρχιακές πρωτεύουσες τη Φιλιππιάδα, τη Πρέβεζα , το Μαργαρίτη, την Παραμυθιά, την Κόνιτσα και το Μέτσοβο.
β) Στο τμήμα μεταξύ των ποταμών Θυάμιδος και Αωού με επαρχιακές πρωτεύουσες το Αργυρόκαστρο έδρα Μουτεσαριφλικίου, τους Φιλιάτες, το Δέλβινο, τη Χειμάρρα, την Πρεμετή, το Τεπελένι και τον Αυλώνα.
γ) Στο τμήμα μεταξύ Αωού και Άψου με πρωτεύουσα Νομού το Μπεράτι και επαρχιακές πρωτεύουσες την Αυλώνα, τη Γουσνίτσκαν και τη Λουσνίτσικαν και το Λιεσκοβίκι του Νομού Αργυροκάστρου.
Η 'Ηπειρος διαιρείται σε τέσσερεις Νομούς, υπό μία Γενική Διοίκηση, τα Ιωάννινα ως εξής:
Α'. Νομός Ιωαννίνων με έξι επαρχίες: 1) Ιωαννίνων, 2) Παραμυθιάς, 3) Φιλιάτων, 4) Κονίτσης, 5) Μετσόβου και 6) Λιεσκοβικίου
Β'. Νομός Πρεβέζης με τρεις επαρχίες: 1) Πρεβέζης, 2) Λούρου-Φιλιππιάδος και 3) Μαργαριτίου.
Γ'. Νομός Αργυροκάστρου με έξι επαρχίες: 1) Αργυροκάστρου, 2) Πωγωνίου, 3) Πρεμετής, 4) Δελβίνου, 5) Χειμάρρας-Λιαπουριάς και 6) Τεπελενίου.
Δ'. Νομός Μπερατίου με τέσσερεις επαρχίες: 1) Μπερατίου, 2) Αυλώνος, 3) Γουσνίτσκας και 4) Λουσνίτσκας.
Πρώτο τμήμα
Η Επαρχία Ιωαννίνων κατοικείται απο 90 χιλιάδες, διαιρούμενων κατά φύλα ως εξής:
80 χιλιάδες Ελλήνες, εκ των οποίων 76 χιλιάδες χριστιανοί και 4 χιλιάδες μωαμεθανοί.
5 χιλιάδες Βλάχοι, άπαντες χριστιανοί
2,5 χιλιάδες Αρβανιτόβλαχοι, άπαντες χριστιανοί
και 2,5 χιλιάδες Ισραελίτες εντός της πόλεως των Ιωαννίνων.
Η Επαρχία Λούρου-Φιλιππιάδας κατοικείται από 14 χιλιάδες ψυχές εξ ολοκλήρου Έλληνες.
13,5 χιλιάδες χριστιανόι και 500 μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Πρεβέζης κατοικείται από 10 χιλιάδες ψυχές εξ ολοκλήρου Έλληνες, εκ των οποίων οι 9 χιλιάδες χριστιανοί και χίλιοι μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Μαργαριτίου κατοικείται απο 24 χιλιάδες ψυχες, εκ των οποίων 19,5 χιλιάδες Αλβανοί και 4,5 χιλιάδες Έλληνες. Απ΄τις 19,5 χιλιάδες αλβανών οι 15 χιλιάδες μωαμεθανοί και οι υπόλοιποι χριστιανοί όπως και το σύνολο των Ελλήνων.
Η Επαρχία Παραμυθιάς κατοικείται από 15 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 7,5 χιλιάδες Ελλήνες και 7,5 χιλιάδες Αλβανοί. Συνολικά 9 χιλιάδες χριστιανοί και 6 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Μετσόβου κατοικείται από 5,5 χιλιάδες ψυχές στο σύνολο χρηστιανοί, εκ των οποίων 3 χιλιάδες Ελληνες και 2,5 Βλάχοι.
Η Επαρχία Κονίτσης κατοικείται από 17,5 χιλιάδες ψυχές εξ ολοκλήρου Έλληνες, εκ των οποίων 17400 χριστιανοί και 100 μωαμεθανοί.
Δεύτερο Τμήμα
Τμήμα της υποεπαρχίας Κουμέντων, εξαρτώμενης εκ της επαρχίας Ιωαννινων, κατοικείται από 5 χιλιάδες ψυχές, όλοι τους Έλληνες χριστιανοι.
Η Επαρχία Φιλιάτων κατοικείται απο 25 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 15 χιλιάδες Έλληνες χριστιανοί και 10 χιλιάδες Αλβανοί μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Αργυροκάστρου κατοικείται απο 31,5 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 18,5 χιλιάδες Έλληνες και 13 χιλιάδες Αλβανοί. Συνολικά 25 χιλιάδες χριστιανοί και 6,5 μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Πωγωνίου κατοικείται απο 2.5 χιλιάδες ψυχές, όλοι Έλληνες χριστιανοί.
Η Επαρχία Πρεμετής κατοικέιται από 8 χιλιάδες ψυχές, όλοι τους Αλβανοί. 3 χιλιάδες χριστιανοί και 5 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Δελβίνου κατοικείται από 20 χιλιάδες ψυχές , εκ των οποίων οι 18 χιλιάδες Έλληνες χριστιανοί και 2 χιλιάδες Αλβανοί μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Χειμάρρας-Λιαπουριάς κατοικείται απο 16 χιλιάδες ψυχές , εκ των οποίων 4 χιλιάδες Έλληνες και 12 χιλιάδες Αλβανοί. Συνολικά 8 χιλιάδες χριστιανοί και 8 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Η Επαρχία Τεπελενιού κατοικείται απο 8 χιλιάδες ψυχες εξ ολοκλήρου Αλβανοί. Εξ αυτών 3 χιλιάδες χριστιανοί και 5 χιλιάδες μουσουλμάνοι.
Η Επαρχία Αυλώνος του Νομου Βερατίου κατοικείται απο 27,5 χιλιάδες ψυχές, εκ των οποίων 25 χιλιάδες Αλβανοί και 2,5 Αρβανιτόβλαχοι σκηνίται. Εξ αυτών 20 χιλιάδες μωαμεθανοί και 7,5 χιλιάδες χριστιανοί.
Το τρίτο τμήμα κατοικείται εξ ολοκλήρου απο Αλβανούς.
Στο Νομό Μπερατίου εκ των 92,5 χιλιάδων κατοίκων οι 60 χιλιάδες ήταν χριστινοί και οι 32,5 μωαμεθανοί. Ο πληθυσμός των υπόλοιπων 3 επαρχιών ανέρχονταν σε 64,5 χιλιάδες εκ των οποίων χίλιοι ήταν Έλληνες και 63,5 χιλιάδες Αλβανοί. Απ αυτούς 31 χιλιάδες ήταν χριστιναοί και 33,5 χιλιάδες μωαμεθανοί.
Πηγή: Βιβλίο " Η Ηπειρος" Χρήστος Χρηστοβασίλης. Εκδόσεις Πελεκάνος , Νεοελληνική Γραμματεία
Πιθανολογούμενη χρονολογία πρώτης έκδοσης 1902
Ο Jean-Claude Faveyrial (1817-1893), Γάλλος ρωμαιο-καθολικός ιερέας (ανήκε στο Τάγμα των Λαζαριστών), που δίδαξε για 21 χρόνια γαλλικά και φιλοσοφία στο ρουμανικό λύκειο του Μοναστηρίου (το 1867-1893), και συγγραφέας του βιβλίου ‘Histoire de l'Albanie’ (Ιστορία της Αλβανίας) που έμεινε ανέκδοτο ως το 2001, είπε: «Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι αλβανικές περιοχές εκτείνονταν από το βουνό Παρνασσός της Πίνδου και την ακτή της Πρέβεζας…περιοχές κατοικούμενες από Αλβανούς και Βλάχους.» (Jean-Claude Faveyrial, Historia e Shqipërisë: (më e vjetër), Plejad 2004, p. 51)
ΑπάντησηΔιαγραφή«Η (ελληνική) απαίτηση στη νότια Αλβανία (Ήπειρος) στηρίζεται απόλυτα στον ισχυρισμό ότι η πλειονότητα του πληθυσμού είναι Έλληνες. Οι Έλληνες αριθμούν 120.000 ως Έλληνες και ως Αλβανούς 80.000. Αλλά ποιοι είναι οι ‘Έλληνες’; Τουλάχιστον τα 5/6 από αυτούς [περίπου το 80%] - αν όχι περισσότεροι - είναι Αλβανοί Χριστιανοί του ορθόδοξου δόγματος, Αλβανοί στην καταγωγή και στη γλώσσα, οι οποίοι επειδή αναγνωρίζουν το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, θεωρούνται Έλληνες υπό την έννοια ότι έχουν αφομοιωθεί από την ελληνική κουλτούρα.» (“The Nineteenth Century and After XIX-XX a Monthly Review”, founded by James Knowles, Vol. LXXXVI, July-December 1919, page 645.)
Το ίδιο διατυπώνει και ο Βρετανός περιηγητής και συγγραφέας Edmund Spencer στο βιβλίο του ‘Travels in European Turkey, in 1850, through Bosnia, Servia, Bulgaria, Macedonia, Thrace, Albania, and Epirus, with a visit to Greece and the Ionian Isles’ (εκδόθηκε στο Λονδίνο το 1851) στο μέρος εκείνο του βιβλίου που ονομάζει ‘A journey from Ohrid to Janina’, όπου θεωρεί ότι μεγάλο μέρος των Ελλήνων και των ελληνόφωνων του νότου της Αλβανίας, ήταν εξελληνισμένοι Αλβανοί, οι οποίοι επηρεάστηκαν - γλωσσικά και πολιτισμικά - από την ελληνορθόδοξη εκκλησία.
Το ίδιο αναφέρει η εγκυκλοπέδια Britannica το 1910, ότι δηλαδή υπήρχε ένας πληθυσμός Ελλήνων στην Ήπειρο, που όμως δεν ήταν γνήσιοι Έλληνες (υπονοώντας ότι ήταν πληθυσμός που είχε αφομοιωθεί από τους Έλληνες και ήταν πλέον ελληνόφωνοι):
«Υπάρχει ένας αξιόλογος πληθυσμός ελληνόφωνων στην Ήπειρο, οι οποίοι ωστόσο, πρέπει να διαχωριστούν από τους γνήσιους Έλληνες των Ιωαννίνων, της Πρέβεζας και των πιο νότιων περιοχών. Αυτοί μπορούν να υπολογιστούν γύρω στις 100.000.» (Encyclopedia Britannica, section on Albania, 1910, p. 483)
Ο Βαρώνος John Cam Hobhouse Broughton, αναφερόμενος όχι μόνο στην Ήπειρο, μας λέει για τους ‘Έλληνες’ που είναι Αλβανοί, Βλάχοι ή Βούλγαροι στην καταγωγή, που στην πραγματικότητα δεν είναι ελληνικής καταγωγής αλλά μέλη της Ελληνο-ορθόδοξης Εκκλησίας και γι’ αυτό αποκαλούνται συνήθως και αυτοί ως ‘Έλληνες’ ή ‘Ρωμαίοι’ (Ρωμιοί):
ΑπάντησηΔιαγραφή«Ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς που συμπεριλαμβάνονται υπό τον όρο ‘Ρωμαίοι’ ή Χριστιανοί της Ελληνο-ορθόδοξης Εκκλησίας…είναι σίγουρα μεικτής καταγωγής…Αυτοί λοιπόν είναι οι Αλβανοί, οι Μανιάτες, οι Μακεδόνες, οι Βούλγαροι και οι Βλάχοι Έλληνες…Αν δούμε συνολικά τους Έλληνες, δεν μπορούν παρ’ όλα αυτά, να αναφερθούν ξεκάθαρα ως μεμονομένος λαός, αλλά περισσότερο ως μία θρησκευτική ομάδα που αντιτίθεται στην καθεστηκυία τάξη της εκκλησίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας…» (John Cam Hobhouse, A Journey Through Albania and Other Provinces of Turkey in Europe and Asia to Constantinople, during the years 1809 and 1810, (James Cawthorn, London 1813), Vol. II, p. 58)
Ας δούμε και την έκθεση του Προξένου Αργυροκάστρου, Π. Καρυτσινού, προς την Πρεσβεία Κωνσταντινουπόλεως, σχετικά με την οθωμανική απογραφή στο σαντζάκι Αργυροκάστρου. Οι Οθωμανικές αρχές απάλλαξαν από το καθήκον του απογραφέα κάποιον Αναγνώστη Μουζίνα, επειδή αυτός επέμεινε να καταγραφούν οι Αλβανοί χριστιανοί ορθόδοξοι κάτοικοι ενός χωριού απλώς ως χριστιανοί, ανείκοντες στο Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, και όχι ως Αλβανοί Χριστιανοί. Ο Μουζίνας δηλαδή ήθελε να μην καταγραφεί η καταγωγή των κατοίκων του χωριού. Ο Έλληνας πρόξενος, υπηρετώντας την πολιτική της κυβέρνησης του (σκοπός της οποίας ήταν η αφομοίωση και ο εξελληνισμός των Αλβανών Ορθοδόξων), κατακρίνει την πράξη των Οθωμανικών αρχών να απαλλάξουν τον Μουζίνα. Σύμφωνα με τον Πρόξενο: «…τον Αναγνώστην Μουζίναν, αντικατασταθέντα δι’ ετέρου, διότι, κατά τας πρώτας ημέρας της απογραφής, επέμεινεν, ίνα οι κάτοικοι του αλβανοφώνου χωρίου Μουζίνα, του καζά Δελβίνου, απογραφώσι, κατά την επιδήλωσίν των, ‘Ρουμ - Πατριαρχικοί’ και ουχί ‘Ρουμ - Αρναούτ - Πατριαρχικοί’» και παρακάτω ο Έλληνας Πρόξενος λέει «ολόκληρον το χριστιανικόν στοιχείον του Σαντζακίου Αργυροκάστρου είναι και μένει ενιαίον και αδιαχώριστον, μίαν και μόνην αποτελούν εθνότητα την ελληνικήν.» (Α.Υ.Ε., 1905, αακ ΙΕ’, αρ. 129, Προξενείο Αργυροκάστρου προς Πρεσβείαν Κωνσταντινουπόλεως, Αργυρόκαστρο, 15 Δεκεμβρίου 1905)
Ασφαλώς, το χριστιανικό στοιχείο του Αργυροκάστρου δεν ήταν ούτε τότε (το 1905) αλλά ούτε και τώρα εξ’ ολοκλήρου ελληνικό, αλλά τα λόγια του Πρόξενου είναι πλήρως ευθυγραμμισμένα με την ελληνική προπαγάνδα.