Αφού η τακτική της κυβέρνησης άφησε τα περιθώρια να αναπτυχθούν εθνικιστικοί θύλακες, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών φαίνεται να αναγκάζεται να προχωρήσει σε έμμεση αποδοκιμασία εκείνων των πολιτικών δυνάμεων που επιχειρούν να χαληναγωγήσουν τις σχέσεις των 2 χωρών
Του Τάσου Τσακίρογλου
Στην τακτική της έμμεσης αποδοκιμασίας των εθνικιστικών θυλάκων, αλλά και των πολιτικών δυνάμεων που επιδιώκουν να χειραγωγήσουν τις ελληνοαλβανικές σχέσεις και να τις οδηγήσουν στη σύγκρουση φαίνεται ότι αναγκάζεται να προχωρήσει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, έπειτα από τα πρόσφατα επεισόδια στον ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στην Πρεμετή, αλλά και όσα ακολούθησαν και τα οποία έφεραν και πάλι τις ελληνοαλβανικές σχέσεις στο σημείο μηδέν.
Και αυτό λίγες μέρες πριν από την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Εντι Ράμα και εν όψει της ελληνικής προεδρίας στην Ε.Ε. το πρώτο εξάμηνο του 2014, οπότε και η Αθήνα τονίζει επανειλημμένως ότι το θέμα της ένταξης των Δ. Βαλκανίων θα ξαναμπεί στην ατζέντα, κάτι που αφορά και τα Τίρανα. Η ελληνική πλευρά υπογραμμίζει ότι η είσοδος στην ευρωπαϊκή οικογένεια προϋποθέτει τον σεβασμό των θρησκευτικών, εθνικών και πολιτιστικών μειονοτήτων, καθώς και τον σεβασμό της περιουσίας τους. «Ελπίζω ότι η αλβανική πλευρά θα μπορέσει να απομονώσει όσους κατ΄ επάγγελμα υπονομεύουν τις σχέσεις μας», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Κούρκουλας.
Οι εθνικιστικές θέσεις
Το μήνυμα αυτό από το ελληνικό ΥΠΕΞ (δηλαδή ουσιαστικά από τον Ευάγγελο Βενιζέλο) φαίνεται ότι έχει αποδέκτες και στο εσωτερικό (αλήθεια σε ποιον;), αφού το συγκυβερνών κόμμα της Ν.Δ. κινείται σαφώς σε θέσεις που φλερτάρουν με τον εθνικισμό και όχι μόνο ελέω ψηφοθηρίας προς το κοινό της Χρυσής Αυγής. Δεν είναι τυχαίο ότι ο σχολιασμός των εξελίξεων των τελευταίων ημερών από πηγές του υπουργείου αναφερόταν σε «δραστηριοποίηση κύκλων που θεωρούν ότι η ελληνική μειονότητα προστατεύεται με μεγάλα λόγια εσωτερικής κατανάλωσης», αλλά και σε «θερμοκέφαλους», που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες εκθέτοντας τη χώρα.
Η τελευταία αναφορά γινόταν για το θέμα ουσιαστικά του κλεισίματος των συνόρων στις 19 Αυγούστου με «προσωπική απόφαση» ανώτερου αστυνομικού αξιωματικού, κάτι που επέφερε ανάλογα αλβανικά αντίμετρα. Ισως ο κ. Δένδιας πρέπει να δώσει εξηγήσεις και να απαντήσει εάν ο συγκεκριμένος αξιωματικός παραμένει μέχρι σήμερα στη θέση του.
Παράλληλα, τον τελευταίο χρόνο, επιδεικνύει έντονη δραστηριότητα η Χρυσή Αυγή, στελέχη της οποίας δεν χάνουν ευκαιρία να μεταβαίνουν στην Αλβανία και να επιδίδονται σε αλυτρωτικά κηρύγματα για την «απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου». Τελευταίο περιστατικό ήταν η προ ημερών μετατροπή του μνημόσυνου για τη δολοφονία του ομογενούς Αριστοτέλη Γκούμα στη Χιμάρα σε ρατσιστικό και εθνικιστικό όργιο. Η τακτική αυτή βρίσκει, φυσικά, ανταπόκριση από την άλλη πλευρά, καθώς Αλβανοί εθνικιστές, όπως μέλη της Ερυθρόμαυρης Συμμαχίας και των Τσάμηδων βρίσκουν ευκαιρία να επιδίδονται σε αντίστοιχες κινήσεις, αναμοχλεύοντας ένα υπαρκτό ανθελληνικό κλίμα στη γειτονική χώρα. Αλλωστε οι συζητήσεις για τη «Μεγάλη» ή «Φυσική» Αλβανία έχουν επανέλθει δυναμικά στο προσκήνιο της γειτονικής χώρας τα τελευταία χρόνια, με την ανοχή, ακόμα και «συνενοχή» του Σαλί Μπερίσα.
Στο ίδιο κλίμα κινούνται και άλλοι εθνικιστικοί κύκλοι, όπως η περίφημη ΣΦΕΒΑ, γνωστή από τη δεκαετία του ΄90 όταν με προβοκάτσιες επεδίωκε την ένοπλη εξέγερση της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, με κατάληξη τα αιματηρά γεγονότα με πρωταγωνιστές μέλη της παρακρατικής ΜΑΒΗ στην επίθεση κατά αλβανικού φυλακίου της Επισκοπής το 1994.
Οι παράμετροι στις ελληνοαλβανικές σχέσεις είναι πολλές, με βασικότερη την εκκρεμότητα στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών, μετά την ακύρωσή της από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας ύστερα από προσφυγή του Σοσιαλιστικού Κόμματος του Εντι Ράμα! Μετά τη νίκη του στις εκλογές του Ιουνίου ο κ. Ράμα αφήνει να εννοηθεί ότι επιθυμεί να ξεπεραστεί το εμπόδιο αυτό, ωστόσο απ΄ ό,τι φαίνεται η λύση που προκρίνει είναι η αναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας. Το θέμα, σύμφωνα με πληροφορίες, συζητήθηκε και κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα και στις συναντήσεις με Σαμαρά-Βενιζέλο. Ωστόσο, η ελληνική πλευρά δεν συζητά τέτοιο ενδεχόμένο. Και αυτό γιατί η οριοθέτηση της ΑΟΖ και όλων των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών έγινε με τη μέθοδο της «μέσης γραμμής», η οποία αποτελεί πρόκριμα και για αντίστοιχες οριοθετήσεις σε Αιγαίο και Α. Μεσόγειο. Μένει να δείξει εμπράκτως ο νέος Αλβανός πρωθυπουργός τις προθέσεις του μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Ο αλβανικός παράγοντας, ωστόσο, δεν αφορά μόνο την ίδια την Αλβανία, καθώς οι εκκρεμότητες στα Βαλκάνια είναι αρκετές: σχετίζεται τόσο με τις πιέσεις για αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου από την Ελλάδα, όσο και από τη θέση που οι Αλβανοί της ΠΓΔΜ παίρνουν στο θέμα της ονομασίας.
Διαφοροποίηση στην ΠΓΔΜ
Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο διάστημα το συγκυβερνών DUI του Αλί Αχμέτι διαφοροποιείται συστηματικά από τις θέσεις του Ν. Γκρούεφσκι και πιέζει για ταχεία λύση της διαφοράς και ένταξη στις ευρωατλαντικές δομές. Στο παζλ, και παρά τις εθνικιστικές και αλυτρωτικές κορόνες του απερχόμενου πρωθυπουργού, Σαλί Μπερίσα, συνυπολογίζεται και η υπογραφή (με τις αμερικανικές ευλογίες) της συμφωνίας Ελλάδας-Ιταλίας-Αλβανίας για τον αγωγό ΤΑΡ, η λειτουργία του οποίου προϋποθέτει ομαλοποίηση του κλίματος και άμβλυνση των τριβών.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, στα ζητούμενα του σχεδιασμού του υπουργείου Εξωτερικών περιλαμβάνεται η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού πλαισίου για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, το οποίο θα περιλαμβάνει την προστασία της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας, τον σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας και όλων των θρησκευτικών κοινοτήτων, μαζί και της ορθόδοξης εκκλησίας, την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και τη γενικότερη κατάσταση στα Βαλκάνια. Το ερώτημα είναι κατά πόσον όλα αυτά μπορούν να συμβιβαστούν με τις σημερινές κυβερνητικές επιλογές στην εξωτερική πολιτική, στην οποία τον πρώτο λόγο έχει ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
