Η αποθέωση μιας αποτυχίας

Ι. Κ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ

«Ευχαριστώ τον Θεό που γεννήθηκα Ελληνίδα», είπε η μια. «Να μη θρηνήσουμε άλλες χαμένες πατρίδες», ζήτησε επιτακτικά ο άλλος. «Ξεχάστε τη θέση ότι η Ελλάδα δεν διεκδικεί τίποτα», φώναξε ο τρίτος. Για «δουλικούς και πειθήνιους πολιτικούς» μίλησε κάποιος άλλος και για «χαμένη εθνική αξιοπρέπεια» ­ δηλαδή ποιος την έχασε την αξιοπρέπεια; Διότι εμένα δεν μου φαίνεται να έχασα τίποτα.... Μίλησαν ακόμη για «σκλαβωμένες πατρίδες στην Τουρκία» και για «αγώνα στα ερείπια του νησιού της Αφροδίτης», για τη «γραφειοκρατία των Αθηνών» και για «την περιφρούρηση των Θερμοπυλών».

Κάποια διακήρυξε ότι «τα οικονομικά συμφέροντα και το κυνήγι των ψήφων καθορίζουν τους πολιτικούς, καθώς φυσικά και η κληρονόμηση (!!) ορισμένων θέσεων». Κάποιος άλλος ζήτησε «να μπουν και οι χαμένες πατρίδες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Και στο τέλος ψήφισαν, λέει, «τη μόνιμη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα» (γιατί όχι και τη μόνιμη προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή του ΟΗΕ;) και την κατάργηση του νόμου για καθ' υπέρβαση είσοδο μειονοτικών της Θράκης στα ΑΕΙ και ΤΕΙ!

Ε, λοιπόν, αυτή ούτε είναι ούτε μοιάζει με Βουλή των Εφήβων. Με σύναξη καφενόβιων συνταξιούχων στρατιωτικών μοιάζει, που εν μέσω πρέφας και λεμονάδας χωρίς ανθρακικό οικτίρουν καθημερινώς την τύχη και την παρακμή του έθνους. Ενα κράμα μισαλλοδοξίας, εθνικής φιλολογίας επιπέδου σχολικής επετείου, φτηνών στερεότυπων, μεγαλόσχημης κοινοτοπίας και θράσους: εξανέστησαν, λέει, επειδή η κυβέρνηση και η εθνική αντιπροσωπεία δεν κάθησε να τους ακούσει μέχρι τέλους! Λες και δεν είχαν με τι σοβαρότερο να ασχοληθούν.

Αυτοί είναι οι έφηβοι; Ελπίζω όχι! Και ας παρακολούθησαν τα Μέσα και οι πολιτικοί εκστασιασμένοι το θέαμα. Για «συγκλονιστική εμπειρία» και για «φωνή από το μέλλον», μίλησε ο κ. Ν. Κωνσταντόπουλος. Χωρίς να εξηγήσει πού ακριβώς ενετόπισε το μέλλον... Για «μαχητικότητα και ωριμότητα που ξενίζει» έγραψε μια εφημερίδα. Ενώ μια άλλη σημείωνε δακρυσμένη ότι «οι νέοι στη Βουλή βροντοφώναξαν όχι άλλες χαμένες πατρίδες» κι ότι μια νεαρά απήγγειλε τον Εθνικό Υμνο και «η Βουλή των Ελλήνων έγινε μια φωνή, μια πνοή και μια εικόνα». Το «Εν τούτω νίκα» πώς τους ξέφυγε; Τελικώς νομίζω ότι υπάρχει κάτι χειρότερο από το ασήμαντο: η κολακεία του ασήμαντου.

Γενικώς δεν μου αρέσει να δίνω μαθήματα ή να το παίζω σαν εκείνους τους μεγαλύτερους της δικής μου της εποχής που μας ζάλιζαν με τις επιδόσεις τους στο κίνημα του 114 ή με τα οδοφράγματα του Μάη. Αλλωστε δεν πέρασαν και τόσο πολλά χρόνια από τότε που τσακωνόμουν κι εγώ με τους Κνίτες στις συνελεύσεις. Τολμώ να πω, όμως, πως από την αερολογία της Βουλής των Εφήβων προκύπτει αυτονοήτως ότι αυτά τα παιδιά ούτε που έχουν ακούσει ποτέ στη ζωή τους για τον Τσόμσκι και τον Φουκό και δικαίως διαμαρτύρονται. Ε, όπως και να το κάνουμε, αυτό το αιφνίδιο πήδημα από τον Νικηταρά τον Τουρκοφάγο στον Φουκώ είναι ελαφρώς δυσβάσταχτο.

Και είναι τα ίδια παιδιά που θεωρούν ότι έχουν υποχρεωτικώς να επιλέξουν ανάμεσα στον συντηρητισμό και στο όνειρο επειδή πιστεύουν ότι δεν υπάρχει τίποτα ανάμεσα στα δύο, επειδή ­ δυστυχώς γι' αυτούς... ­ στην ηλικία τους είναι είτε συντηρητικοί είτε ονειροπόλοι. Και αυτά τα παιδιά είναι έτσι επειδή εμείς τα αφήσαμε αμόρφωτα, ακαλλιέργητα, απαίδευτα, ανυπεράσπιστα απέναντι σε κάθε δημαγωγό του ονείρου, σε κάθε ιεροκήρυκα του συντηρητισμού και σε κάθε εμποράκο του έθνους. Επειδή δεν τα πείσαμε εγκαίρως ότι ανάμεσα στον συντηρητισμό και στο όνειρο υπάρχουν χιλιάδες όμορφα πράγματα και αξίες και αρχές και ιδέες.

Η ξεφτίλα των παιδιών είναι η δική μας ξεφτίλα, η δική μας αποτυχία. Ισως εμείς στην ηλικία τους μπορούσαμε να γράψουμε όχι μία αλλά δεκαπέντε εκθέσεις για τον Τσόμσκι ή τον Φουκό ή, τελοσπάντων, για τον αντίστοιχο Τσόμσκι και Φουκό. Κι όταν αυτά που ακούστηκαν στη Βουλή των Εφήβων τα έλεγαν κάτι λυκειάρχες της χούντας τούς παίρναμε στην καζούρα και στο ψιλό. Κι όταν βλέπαμε τη Βουλή κλειστή δεν ονειρευόμασταν να βγάλουμε λόγο ως έφηβες ψωνάρες αλλά να ανοίξει, έστω για τους κανονικούς βουλευτές. Γι' αυτούς τους βουλευτές που ­ καλοί ή κακοί ­ συμβολίζουν το έθνος και τη δημοκρατία αλλά διασύρονται αποκρουστικά στη σημερινή Βουλή των Εφήβων.

Τι να το κάνεις, όμως; Και τι νόημα έχουν όλα αυτά; Είμαστε ίσως καλοί ως βετεράνοι έφηβοι, αλλά αποτύχαμε στο κυριότερο: να φτιάξουμε με τη σειρά μας νέους εφήβους που να μη μοιάζουν με ΕΟΝίτες του Μεταξά... Και αυτή η αποτυχία μας είναι η τραγικότερη. Αφήσαμε τα παιδιά έρμαια στα χέρια τού κάθε φροντιστηριάρχη που κάνει δηλώσεις στις τηλεοράσεις για «τα βατά θέματα» και αφήσαμε απ' έξω τον Φουκό και τον Τσόμσκι, που μπορεί να μην είναι «βατοί» αλλά είναι σημαντικοί. Αντί για Πόπερ, τους δώσαμε Παπαθεμελή. Ανάμεσα στο βατό και στο σημαντικό επιλέξαμε το πρώτο. Με κίνδυνο να προτιμήσουμε το ασήμαντο. Κι αυτό είναι πολύ χειρότερο από το αν είχαμε επιλέξει τον συντηρητισμό αντί για το όνειρο...